Ustanowienie hipoteki umownej na nieruchomości stanowi często spotykaną formę zabezpieczenia pożyczki, czy kredytu. Istotne jest więc ustalenie sytuacji prawnej wierzyciela hipotecznego, szczególnie w sprawach sądowych dotyczących obciążonej nieruchomości. Jednym z rodzajów postępowań, których wynik może interesować wierzyciela hipotecznego jest postępowanie o zniesienie współwłasności. Dla pożyczkodawcy może mieć bowiem znaczenie, kto stanie się właścicielem całej nieruchomości. Może być też zainteresowany zniesieniem współwłasności nieruchomości w celu łatwiejszego dochodzenia zapłaty. Odpowiedź na pytanie postawione w tytule ma więc doniosłe znaczenie praktyczne.
Kto może żądać zniesienia współwłasności nieruchomości?
Zniesienia współwłasności nieruchomości może domagać się każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania. Jest to ogólna zasada wyrażona w art. 510 par. 1 k.p.c., na podstawie której sądy rozstrzygają każdy przypadek indywidualnie.
Ustalenie, czy wierzyciel hipoteczny ma tak rozumiany interes prawny w zniesieniu współwłasności nieruchomości wymaga odniesienia się do ustawowej definicji hipoteki. Jest to zabezpieczenie rzeczowe uprawniające wierzyciela do dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości (z udziału) bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.
Więcej o hipotece umownej przeczytasz tutaj: „Hipoteka umowna jako zabezpieczenie spłaty pożyczki”.
Mając na uwadze obie przedstawione regulacje Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, iż wynik postępowania o zniesienie współwłasności nieruchomości zabezpieczoną hipoteką umowną nie wpływa na prawa wierzyciela hipotecznego. Będzie on bowiem mógł w dalszym ciągu dochodzić zaspokojenia z tytułu hipoteki, tyle że być może od innego podmiotu. Wierzyciel nie jest więc pozbawiony zabezpieczenia.
Wierzyciel hipoteczny nie ma interesu prawnego w postępowaniu o zniesienie współwłasności obciążonej hipoteką.
Jest to konkluzja (niezbyt zresztą rozbudowanych) wywodów Sądu Najwyższego. Brak interesu prawnego oznacza, że wierzyciel hipoteczny nie jest zainteresowanym – w myśl art. 510 par. 1 k.p.c. – w sprawie o zniesienie współwłasności.
Innymi słowy, jeżeli wierzyciel jakiś interes w takiej sprawie ma, to jest to tylko interes faktyczny (ekonomiczny). Wierzyciel nie ma interesu kwalifikowanego przez prawo, czyli wpływającego w tym wypadku na określone uprawnienia procesowe.
Z tych przyczyn wierzyciel hipoteczny w zakresie udziału w nieruchomości przysługującego jednemu ze współwłaścicieli nie może domagać się zniesienia współwłasności tej nieruchomości, ani uczestniczyć w takim postępowaniu.
Przedstawione tu stanowisko wynika z analizy orzeczeń sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, w tym m.in. postanowienia Sąd Najwyższego z dnia 18 października 2017 r., II CZ 57/17.
Jeżeli potrzebujesz indywidualnej porady prawnej bądź powierzenia obrony w swojej sprawy w sądzie przez profesjonalistę, skontaktuj się ze mną poprzez: e-mail: k.zdun@wp.pl, tel. 509-365-338, formularz kontaktowy.
