Koszty sprawy o zasiedzenie

Jeżeli chcesz skutecznie nabyć własność nieruchomości w drodze zasiedzenia, musisz przeprowadzić postępowanie sądowe. Tylko sąd – na podstawie dowodów, które przedstawisz – jest władny rozstrzygnąć, że daną rzecz zasiedziałeś. Zebranie tych dowodów, jak również wniesienie sprawy do sądu wiąże się z kosztami. Jakie to są koszty? Kiedy powinieneś je ponieść? Czy możesz ich uniknąć bądź domagać się ich zwrotu? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w moim artykule.

Podcast

Jeżeli wolisz posłuchać, z myślą o Tobie nagrałam podcast.

Wszystkie koszty w sprawie o zasiedzenie

Niektórzy klienci odkładają w czasie decyzję o wszczęciu sprawy o zasiedzenie. Przyczyną takich decyzji jest często strach przed wysokimi kosztami postępowania sądowego.

Obawy takie docierają do mnie z wielu stron. Uznałam więc, że warto wziąć ten temat na tapet i odczarować, przedstawiając rzetelne zestawienie wszelkich możliwych wydatków.

Właśnie – znajdziesz tutaj zestawienie wszystkich możliwych wydatków. Nie oznacza to jednak, że akurat Ty w swojej sprawie będziesz musiał te wszystkie koszty ponieść. Konieczność poniesienia niektórych kosztów wynika bowiem z okoliczności konkretnej sprawy.

Kosztami w sprawie o zasiedzenie są:

• opłata sądowa,
• honorarium pełnomocnika (adwokata lub radcy prawnego), jeżeli decydujesz się powierzyć mu prowadzenie swojej sprawy,
• koszty oznaczenia nieruchomości,
• koszty ogłoszeń w prasie i Monitorze Sądowym i Gospodarczym,
• wynagrodzenie biegłego geodety,
• koszty poszukiwania w bazie Pesel,
• koszty doręczenia pisma przez komornika,
• koszty związane z ustanowieniem kuratora,
• podatek od zasiedzenia,
• koszty wpisów w księdze wieczystej,
• rozliczenie kosztów postępowania między uczestnikami,
• koszty apelacji.

Tak, jak wspomniałam, wiele z tych pozycji może Cię w ogóle nie dotyczyć. Inne – jak opłata sądowa, czy koszty oznaczenia nieruchomości – będą bardzo trudne do uniknięcia.

Koszty sądowe a opłata od zasiedzenia

Podstawowym wydatkiem, z jakim musisz się liczyć składając w sądzie wniosek o zasiedzenie, jest opłata sądowa.

Opłata sądowa jest kwotą, którą powinieneś przelać na rachunek bankowy sądu rejonowego, do którego składasz wniosek. Numer rachunku bankowego sądu łatwo ustalisz na stronie internetowej sądu (rachunek dochodów budżetowych).

Sąd nie rozpozna sprawy, jeżeli stwierdzi, że nie uregulowałeś opłaty sądowej. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której sąd zwolnił Cię od kosztów sądowych, ale o tym opowiem za chwilę.

Teraz przedstawię Ci wysokości opłat sądowych w różnych typach spraw o zasiedzenie.

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o zasiedzenie nieruchomości, służebności i ruchomości

Opłaty sądowe w sprawach o zasiedzenie mają stałą wysokość, która różni się w zależności od przedmiotu sprawy. Wysokości tych opłat wynikają z ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i kształtują się następująco:

• w sprawach o zasiedzenie nieruchomości opłata sądowa wynosi 2.000 zł (art. 40 ustawy),
• w sprawach o zasiedzenie służebności gruntowej (np. przechodu) opłata sądowa wynosi 200 zł (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy),
• w sprawach o zasiedzenie służebności przesyłu opłata sądowa wynosi 100 zł (art. 23 pkt 1 ustawy; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2010 r., V CZ 38/10),
• w sprawach o zasiedzenie ruchomości opłata sądowa wynosi 100 zł (art. 23 pkt 1 ustawy).

Skoro znasz już wysokości opłat sądowych, możesz ocenić, czy stać Cię na ich ponoszenie.

Jeżeli po przeliczeniu wszystkich kosztów sprawy ocenisz, że ciężko będzie Ci je ponieść bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i swojej rodziny, możesz wystąpić do sądu z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części.

Zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części

Sąd może Cię zwolnić od ponoszenia kosztów sądowych na Twój wniosek.

Wniosek taki możesz złożyć przed wszczęciem postępowania o zasiedzenie albo wraz z wnioskiem o zasiedzenie.

W drugiej z przedstawionych sytuacji składasz do sądu wniosek o zasiedzenie bez uiszczania od niego opłaty sądowej. Koniecznym załącznikiem do wniosku o zasiedzenie jest wówczas wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych załączasz tylko do egzemplarza wniosku o zasiedzenie przeznaczonego dla sądu.

Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinieneś dołączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, a jeżeli uznasz za stosowne także dokumenty potwierdzające prawdziwość danych, które podajesz w tym oświadczeniu.

Uwaga! Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia Cię od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Więcej o zasadach zwrotu kosztów postępowania w sprawie o zasiedzenie znajdziesz w dalszej części artykułu.

Koszty pełnomocnika – adwokata lub radcy prawnego

Są to koszty, których nie musisz ponosić. Możesz ocenić, że stopień skomplikowania Twojej sprawy jest na tyle niski, że sam sobie jakoś poradzisz wykorzystując dostępne nieodpłatnie treści i wzory wniosków.

W tym miejscu polecam Ci inne moje publikacje na tym blogu, szczególnie artykuł „Zasiedzenie nieruchomości – poradnik w pytaniach i odpowiedziach”, w którym znajdziesz do pobrania wzór wniosku o zasiedzenie.

Pełnomocnik z urzędu

Jeżeli sąd przychylił się do Twojego wniosku i zwolnił Cię od kosztów sądowych w całości lub w części, możesz ubiegać się o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu. Wówczas sprawę poprowadzi za Ciebie profesjonalista, a koszty z tym wiązane pokryje za Ciebie Skarb Państwa.

Pełnomocnik z wyboru

Kiedy zatem warto skorzystać z usług profesjonalnego pełnomocnika z wyboru? W moim głębokim przekonaniu zawsze, gdy ocenisz, że:

• możesz mieć trudności z dobrym opracowaniem wniosku o zasiedzenie, którego treść jest kluczowa, gdyż determinuje dalszy bieg postępowania,
• może brakować Ci czasu i samodyscypliny w realizacji zobowiązań sądu w toku postępowania, przez co przekroczysz jakiś termin i sprawa się nadmiernie przedłuży, bądź zakończy dla Ciebie niekorzystnie,
• wolisz spać spokojnie nie myśląc o sprawie na co dzień, a tylko w sytuacji, gdy skontaktuje się z Tobą pełnomocnik, żeby Ci przekazać „co nowego słychać w naszej sprawie”,
• występowanie w sądzie na rozprawie we własnej sprawie to dla Ciebie zbyt duży stres i obciążenie, gdyż nie masz wprawy i doświadczenia w przesłuchiwaniu biegłych, świadków i reagowania na zachowania innych uczestników postępowania w sposób przewidziany procedurą cywilną.

Więcej o korzyściach, jakie możesz odnieść zlecając sprawę profesjonaliście przeczytasz tutaj.

Wynagrodzenie pełnomocnika z wyboru

Honorarium radcy prawnego za prowadzenie sprawy o zasiedzenie nieruchomości jest ustalane za każdym razem indywidualnie. Prawidłowa wycena uwzględnia wiele aspektów zlecenia, przez co jest złożonym procesem, wymagającym od radcy prawnego wnikliwego zapoznania się ze sprawą.

Z tego powodu radcowie prawni i adwokaci nie publikują cenników takich usług i wszelkie próby określenia chociażby „widełek”, w ramach których można się spodziewać skalkulowania stawki są z góry skazane na niepowodzenie.

Wysokości honorarium nie da się bowiem odpowiedzialnie określić bez wcześniejszej analizy problemu – rozmowy z klientem, wglądu w dokumenty, przejrzenia publicznie dostępnych rejestrów danych.

Dodatkowe koszty, które mogą, ale nie muszą pojawić w sprawie o zasiedzenie

Koszty związane z oznaczeniem nieruchomości

Prawidłowe przygotowanie wniosku o zasiedzenie wymaga dokładnych analiz danych przynajmniej z:

• ewidencji gruntów i budynków,
• ksiąg wieczystych lub zbioru dokumentów.

Wypisy, wyrysy i odpisy dokumentów w tych rejestrów muszą być także załączone do wniosku o zasiedzenie.

Opłata za wydanie odpisu zwykłego księgi wieczystej wynosi 30 zł. Wnioski o wydanie takich odpisów można składać elektronicznie za pośrednictwem Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych.

Decydując się więc na zainicjowanie sprawy o zasiedzenie powinieneś się liczyć z kosztami pozyskania tych dokumentów – opłatami na rzecz odpowiednich organów, a także obsługę samego załatwiania tych spraw (szczególnie uzyskanie danych z ewidencji gruntów i budynków może w niektórych przypadkach wymagać większego osobistego zaangażowania)

W okolicznościach konkretnej sprawy wskazane może być sporządzenie mapy nieruchomości do celów prawnych (sądowych) przez uprawnionego geodetę. Mapa taka może być niezbędna do prawidłowego sformułowania wniosku i zastąpi wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego geodety.

Koszty ogłoszeń

Jeżeli dla nieruchomości nie jest założona księga wieczysta bądź występują inne, istotne trudności w ustaleniu pełnego kręgu uczestników postępowania sąd może zdecydować o konieczności opublikowania ogłoszeń.

Zależnie od decyzji sądu ogłoszenia o toczącej się sprawie zostaną opublikowane w:

• Monitorze Sądowym i Gospodarczym – koszt ogłoszenia 500 zł,
• prasie o zasięgu ogólnokrajowym (np. „Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza”) – koszt ogłoszenia 700 -1.000 zł,
• obu w/w miejscach.

Łączny koszt publikacji takich ogłoszeń będzie zależał od długości ogłoszenia oraz miejsca ich publikacji.

Koszty biegłych sądowych

W sprawie o zasiedzenie nieruchomości może istnieć potrzeba przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego geodety. Dotyczy to m.in. sytuacji, gdy:

• zakres posiadania jest inny niż granice ewidencyjne działek,
• posiadana działka nie jest ogrodzona,
• zachodzi niepewność co do granic posiadania.

Sąd wybierze biegłego i zleci mu wykonanie określonych czynności tylko na Twój wniosek. Powołując biegłego sąd jednocześnie zobowiąże Cię (jako wnioskodawcę) do wpłacenia na rachunek bankowy sądu zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego.

Honorarium biegłego zależy od wielu czynników, w tym w szczególności pracochłonności zlecenia, a konieczność jego uregulowania w pełnej wysokości obciąża Ciebie, jako wnioskodawcę. Zazwyczaj wynagrodzenie biegłego wynosi 2.000 – 3.000 zł.

Także w odniesieniu do wydatków na biegłego możesz wnosić o zwolnienie od kosztów sądowych.

Koszty poszukiwań w bazie PESEL

W razie trudności z prawidłowym ustaleniem kręgu uczestników postępowania, konieczne będzie wystąpienie z zapytaniami o informację z bazy danych PESEL.

Jedno takie zapytanie to koszt 31 zł.

Koszty doręczenia przez komornika

Gdy uczestnik postępowania nie odbiera korespondencji z sądu (odpisu wniosku o zasiedzenie), na Tobie – wnioskodawcy spoczywa konieczność zlecenia takiego doręczenia komornikowi.

Opłaty z tytułu doręczenia pisma przez komornika wynoszą: 60 – 100 zł.

Koszty kuratora 

Gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania któregoś z uczestników postępowania, konieczne będzie ustanowienie dla takiej osoby kuratora.

Kurator pilnuje interesów takiej osoby w postępowaniu. Zależnie od decyzji sądu kuratorem może zostać pracownik sekretariatu sądu, aplikant radcowski lub adwokacki, radca prawny lub adwokat.

Jako wnioskodawcę sąd zobowiąże Cię do wpłacenia zaliczki na wynagrodzenie kuratora.

Wysokość wynagrodzenia kuratora wynosi 40% wysokości ww. opłaty za czynności adwokata lub radcy prawnego, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sąd może przyznać kuratorowi wyższe wynagrodzenia, jeżeli jest to uzasadnione nakładem pracy kuratora.

Zwrot kosztów do przeciwnika i zwrot kosztów postępowania przeciwnikowi

Podstawową zasadą w sprawach o zasiedzenie jest, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (art. 520 § 1 k.p.c.).

Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może postanowić o obciążeniu kosztami postępowania stronę, która sprawę przegrała (art. 520 § 2 k.p.c.).

Rozstrzygnięcie sądu w tym zakresie zależy jednak od wniosków stron. Innymi słowy, sąd nie może obciążyć przeciwnika zwrotem na Twoją rzecz kosztów postępowania, jeżeli nie złożysz stosownego wniosku.

Ważne! Zasadniczo zwrot kosztów związanych z zaangażowaniem radcy prawnego lub adwokata następuje w granicach wynikających z rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (rozporządzenie o takiej samej treści dotyczy opłat za czynności adwokatów) – § 5 pkt. 1 w związku z § 2. Stawki te mogą znacząco odbiegać od honorarium pełnomocnika ustalonego na zasadach rynkowych.

Podatek od zasiedzenia

Nabycie własności rzeczy w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu. Podatek z tytułu zasiedzenia wynosi 7% wartości nabytego prawa (własności rzeczy).

Należy się z niego rozliczyć w terminie miesiąca licząc od dnia, w którym postanowienie o zasiedzeniu stało się prawomocne.

Kwestie szczegółowe dotyczące rozliczenia się w urzędzie skarbowym z tytułu zasiedzenia omówiłam w artykule „Zasiedzenie nieruchomości a obowiązek podatkowy” (dostępny także w formie podcastu). Tam znajdziesz też link do właściwego formularza podatkowego.

Koszy uregulowania zasiedzenia w księgach wieczystych

Stwierdzenie przez sąd zasiedzenia powoduje, że zmienia się właściciel rzeczy. Ma to szczególne znaczenie w odniesieniu do obrotu nieruchomościami. Dlatego jako nowy właściciel powinieneś zadbać o ujawnienie tego faktu w księgach wieczystych, co wiąże się z kolejnymi opłatami sądowymi:

• 200 zł – opłata sądowa od wniosku o wpisanie Ciebie, jako nowego właściciela nieruchomości,
• 200 zł – opłata sądowa od wniosku o ujawnienie w księdze wieczystej zasiedzianej służebności.

Jednak w praktyce często zdarza się tak, że sprawy o zasiedzenie dotyczą nieruchomości, dla których nie została jeszcze założona księga wieczysta. Jeżeli taka sytuacja dotyczy także Twojej sprawy, wraz z jednym z w/w wniosków musisz złożyć wniosek o założenie księgi wieczystej, który podlega opłacie sądowej w kwocie 100 zł.

Koszt apelacji od postanowienia w sprawie o zasiedzenie

Na tym etapie postępowania sądowego powinny już zostać przeprowadzone wszystkie dowody, pozostają zatem koszty:

• opłaty sądowej od apelacji,
• koszty adwokata lub radcy prawnego ustanowionego z wyboru.

Wysokość opłaty sądowej od apelacji jest taka sama, jak wysokość opłaty sądowej od wniosku o zasiedzenie i wynosi:

• w sprawach o zasiedzenie nieruchomości opłata sądowa wynosi 2.000 zł (art. 18 pkt 2 ustawy w zw. z art. 40 ustawy),
• w sprawach o zasiedzenie służebności gruntowej (np. przechodu) opłata sądowa wynosi 200 zł (art. 18 pkt 2 ustawy w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy),
• w sprawach o zasiedzenie służebności przesyłu opłata sądowa wynosi 100 zł (art. 18 pkt 2 ustawy w zw. z art. 23 pkt 1 ustawy; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2010 r., V CZ 38/10),
• w sprawach o zasiedzenie ruchomości opłata sądowa wynosi 100 zł (art. 18 pkt 2 ustawy w zw. z art. 23 pkt 1 ustawy).

Honorarium profesjonalnego pełnomocnika także w tym wypadku jest wynikiem indywidualnej wyceny, uwzględniającej konieczność sporządzenia i wniesienia apelacji w stosunkowo krótkim, 2-tygodniowym terminie.

Najczęściej zadawane pytania:

Jeżeli nadal nie czujesz się na siłach, aby samodzielnie poprowadzić swoją sprawę, możesz się ze mną skontaktować, zawsze chętnie Ci pomogę. Napisz do mnie na adres: biuro@katarzynazdun.pl lub zadzwoń: 509 365 338.